America(NINA) Mincin - Tauriano - Il Paese, la Storia, le News e la sua gente

Vai ai contenuti
America Mincin (Nina) Poetessa
Lapide funeraria della Nina Mincin



Di famiglia benestante, ha studiato alle scuole superiori di Udine, grande esperta di cucito e ricamo, accompagnava con l'armonium le celebrazioni eucaristiche e i canti. Il carattere esuberante e indipendente secondo i canoni dei suoi paesani era etichettata come "Stria" ma in fondo da molte donne era ammirata e ben voluta proprio per il suo carattere "moderno".
Gentile disponibilità di materiale da parte di Pierina Martina (Scabel) che ha ereditato i manoscritti dalla poetessa.
Ecco di seguito alcune delle sue poesie in friulano
secondo la parlata taurianese.

Cjampanis di   Taurian
Din don dan
cjampanis di Taurian!

Ni vès clamat in glisia a batiàsi,
a cuminiòn, a cresimasi,
par vèrs cristians fasi.

Ni vès clamat la Santa setemana
par l'ulif la benedisiòn,
a sinti il Passiu e li Profeziis,
a Pasca, di Crist la risureziòn.

J' scampanotavis.
Nò,tai pras,il fen j restelavin,
i  cavalers a filavin.

Nò, il  farment j'taiavin,
vi scoltavin cun fede e amòr;
a pareva chi ni disessis:
"Finit, svéls che joiba
a è la fiesta dal Signor!"

J'scampanotavis in avòst.
J' riordinavin l'òrt,
il curtif, la cjasa e il ram,
par fa in pàs, la fiesta
dala  Sunta  cà ven doman.

Ai  cjei pie, cjampanili,
tancj muàrs a son passàs,
tu jmpavit drèt ti sos stàt,
ma li tòs cjampanis
àn simpri sunàt
par ches animjs che in cél,
il Signor la clamàt.

Ni vès clamàt la nòt di Nadàl
a cjantà il Matutin
par la nascita di Gesù Bambin.
Ades: pì no vi sintin.

Oh!...cjampanis di Taurian.

In chistu  stàt,
il taramòt a vi a paràdis,
a la stuàrt il cjampanili
e il piergul ròt.

Sès mutis e disperadis,
no stèt a fani vaì,
a jodivi cusi
vi tornarin a sintì.

Cui sa che qualchi bon cristian
no meti la so buna man,
par tornavi sintì
sunà doman.

Din, don, dan
Cjampanis di Taurian

La me glisia di  Taurian
J passi par la  strada
j   ót  una puàrta
dala me glisia  seràda
che altra  cun dò breis
in  cros  sbaràda.

Ti  vevis  sempri
li puartis  spalancàdis,
ducju  i  fedei   ti  acetâvis
par vignì  da   te a preà
il  Signor e la Madóna,
una  gracia  domandà.

Dimi:   tant mal   ti ha  fât
il   taramòt?

Lu sai: a  là  i  cjei mùrs  ròt

Nò  ti  sòs abandonàda , j passi par la  strada
mi  fermi  sempri a  dati   una  guardàda.

Il cjò campanili, li tos cjampanis
nò posin cjaminà, lavora e fèvelà
par podeti judà.

No sta pensa
I'emigrant a  vegnarà,
al  farà   tant  cal podarà
par podeti  governà.

Glisia me, no sta murì,
no sta disperati, se no podesin governati.
lo ti uei ben encja cusi
basta che il Signor
ti lassi u li.

Nadal dall'emigrant
In ogni cjasa ardeva
un ciuch sul fogolàr,
di gioia ardeva
il cor dall'emigrànt a abrada la so famèa
al tornava a Nadal.

Tà la valiis al partava
a' ognun il siò regàl
guadagnat cun sudor
lavorànt cun tant amòr, la compagnia par lui
al era il Signor.

Chel ch'ai no podeva torna
al sentiva li cjampanis
dal siò Taurian a sunà,
le Nadal: bessòl, mi si strenc il còr
la me famèa, j amiis, la me glisia
vajnt, preànt, mi sint cun lòr.

A la  vèa  s'adunava   la  famèa
intòr dal  fogolar o  la  stala
spetànt  l'ultin bòt  da  la  cjampana
che in  glisia jù  clamava a   
cjantà  lòdis  e  il matutin
ch'ai  nasceva  Gjesù Bambin.

Ve  una  cjasa  crolada,
una  lùs distudada,
muta  la  campanar   glisia  serada,
néf,   frèd fòr,  ma   tanta  fede
in   tal  Signor.

Emigrànt: Nadàl, Nadàl a Taurian sempri in tal còr.

Luna
Ti vàs in giro
pal mònt
come un vagabondo.

Dimmi si ti as
vidùt gnò pari
chel vagabondo.

Dimmi cà al ti a fevelàt,
dimmi che un salut di lui  ti mi  as partât.

Pupá
Pupá, al mònt
Ti mi as mitùt,
no ti aj mai vidùt,
un non ti mi as assegnàt,
nò ti mi as
mai clamat.

Ti mi as lassada
come una fuêa
dal  vint  sbalotàda
in man dala buna
e  cjativa  iint.

La marna  la Madona
a preava
e la previdenza
no ni  è
mai mancjada.

Fin chi vivarài
il cjò non j pronunciaraj : "pupá"

Daôr la montagna
I voi pai mònt a  emigra
j  no pòs pi cjaminà,
ma una vòs sjnt fevelà,
ven  davór dala montagna
par podeti  riposà,
i sói la mama  dal  Signor
c'à soleva  ogni  dolòr.

A j gnjei piè met il fagòt,
che ormai cala la nòt,
poja poja sul gnò grin
i pinsers dal cjò destin.

Mama tò par te sarai,
al cjant dai ucéi ti svearài.

Va, va pur pàl cjò destin
sorvearài il cjò cjamin.

Quasi un an a le passàt
di te nò sòi dismenteât.

Cara mama dal Signor
j ti doni chistu flor,
j ai tanta strada mò da fà
j continui a cjaminà.

Là  davòr da la montagna
a mi  speta  la me mama.

Garbon
Ti vàs silensios
strisciant tra l'erba,
ti sos neri
come l'anima dal lâri.

Tu ti gôs il soreli:
lui al vâ silensios
strisciant tali cjasis
al gôt il scur di luna.

Ucelut
Ah! Ce chi òt
poiàt sul ramaciùt
dal gnò morali
un ucelùt
ci, ci, ci.

Ce mi a tu dit?
Ti sos spaventàt
i genitors ti ane bandonàt
o ti atu ciolt la libertàt

Ci, ci, ci.

J ai capiit a è cusì.
Ce biélis coloradis
li tôs plumutis
il Signor li a pituradis

Ci, ci, ci.

Faitu il niit uli?
Ventu  dalla montagna,
dal mar, atu fan?

Speta: ti parti fregulutis  di pan.

Ci, ci, ci.

Salta ta chel ramaciùt li.
Beca li fregulutis di pan,
atu pora chi strengi la man?
No ti fai nisun malân.

Ti voltis il ciavût
prima da una banda,
po' da che altra,
ti mi guardis
cun chei vuglùs
iôt j ai i vierûs.

Atu da partì? Ti sbas li alûtis

Ci, ci, ci.

Areodisi doman ucelût
ti poi li fregulutis dal pan
sul ramuciût.

La nestra glisiuta
O cè biela la nestra glisiuta
che nestri mâris
a gnian segnat d'amà.

Vè il plevàn j dovìn ringrazià
ca là savuda trasformà.

A la fàt metti li lus sót il sofit
e li lampadis par scialdà
a la fàt li via Crucis
che ducin a vegnin ad amirà.

Encia i bancs a la fàt fa nouvs
parcè si possi preà
e li sòs predicis
che ducin vignessin a
scolta.

A sôn peraulis cà  vegnin  dal cor
parcè  che a  ducin  a ni  vôl ben
al  vòres  che  tà  li  cjasis
la pàs e l'amor podès  regnà
e che in glisia, ducin fradis si
podèsin cjatà.

Viulutis
Ciaminânt in tal prât
cul sguard sbasât
iôt un macelùt
di viulutis cui ciavùt alt
mi han fevelât
mi an dit: bundì
no abitan u chi
sintin ucelùs cjantà dutal di.

Sin duta una famèa
partàn primavera
crufiti par ciera
desideran da te amiradis
no sôl dal sorêli
e la luna contempladis.

No stà una partami via,
sin dutis sôrs
ti mi faresis mâl al côr
vulin dutis muri con te
u chi ! Ni pestares un piè.

Copyright 2008-2021 Tauriano.com - Sito non ufficiale del paese di Tauriano di Spilimbergo
WebMaster Raffaele Tomasella
Torna ai contenuti